کمبود ید چیست
ید یک ماده معدنی است که برای ساخته شدن هورمون تیرویید مورد نیاز است. بدن ید درست نمی‌کند و در نتیجه ید مورد نیاز بدن باید از طریق رژیم غذایی تأمین شود. این ماده معدنی در غذاهای مختلفی وجود دارد.
کمبود ید به چه معنی است
اگر شما به اندازه‌ای کافی در بدن خود ید نداشته باشید، بدن شما نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تیرویید بسازد. در نتیجه کمبود ید می‌تواند سبب بزرگی غده تیرویید شود (که به آن گواتر می‌گویند)، همچنین کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیرویید شده، و باعث عقب‌ماندگی ذهنی در شیرخواران و بچه‌هایی شود که مادران آنها در دوران حاملگی دچار کمبود ید بوده‌اند.
در ایران این شیوع کمبود ید به وسیله معرفی نمک ید دار کاهش یافته و ریشه کن شده است. با وجود این در بسیاری از کشورهای دنیا ید به مقدار کافی در غذای موجود نیست و کمبود ید هنوز به عنوان یک مشکل بهداشتی مهم در بین جوامع بشری شیوع دارد. تقریباً ۴۰درصد از جمعیت دنیا در معرض خطر کمبود ید هستند.
علایم کمبود ید چیست
تمام علایم مربوط به کمبود ید بر روی تیرویید تاثیر گذار است که عبارتند از:
گواتر : در ابتلا به گواتر تیرویید به علت عدم وجود ید کافی و تلاش برای ساختن مقادیر مورد نیاز هورمون تیرویید، مرتباً بزرگ می‌شود (که به آن گواتر می‌گویند). کمبود ید شایع‌ترین علت گواتر در تمام دنیا است. داخل گواتر ممکن است گره هایی رشد کنند.مکن است بیمارانی که دارای گواتر بسیار بزرگ هستند به خصوص هنگام خواب احساس خفگی کنند، از طرفی ممکن است دچار مشکلاتی در بلع و تنفس شوند.
کم‌کاری تیرویید : هر چقدر که میزان ید بدن کمتر باشد، احتمال کم‌کاری تیرویید بیشتر می‌شود زیرا این غده برای ساختن هورمون های تیرویید نیاز به ید دارد.
اختلالات مربوط به حاملگی : کمبود ید به خصوص در خانم های باردار و شیرده بسیار مهم است. کمبود ید شدید در مادران با سقط و تولد نوزاد مرده، زایمان زودرس و اختلالات مادرزادی در نوزاد همراه است. بچه‌های مادرانی که دچار کمبود شدید ید در دوران بارداری بودند ممکن است دچار عقب ماندگی ذهنی، اختلالاتی رشدی، شنوایی و گفتاری شوند. انواع شدید کمبود ید و کم‌کاری تیرویید سبب شود. (سندرمی که مشخصه‌ی آن آسیب دایمی مغز، عقب ماندگی ذهنی، ناشنوایی، انقباض و سفت شدگی عضلات و قد کوتاه است) کم‌کاری تیرویید مادرزادی ناشی از کمبود ید شایع‌ترین علت قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی در دنیا است. حتی کمبود ید خفیف در حین حاملگی می‌تواند منجر به کاهش ضریب هوشی کودکان شود.
علت کمبود ید چیست
از آنجا که بدن قادر به ساختن ید نمی‌باشد.، میزان آن در بدن به میزان مصرفش از طریق مواد غذایی ارتباط دارد. در نتیجه، کمبود ید وقتی به وجود می‌آید که میزان ید موجود در مواد غذایی کافی نباشد. ید به صورت طبیعی در خاک و آب دریا وجود دارد. میزان در دسترس بودن ید در غذاها، در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. مهمترین راههای تأمین ید مورد نیاز بدن، مصرف غذاهای حاوی ید فراوان مانند لبنیات، غذاهای دریایی، گوشت، بعضی از انواع نان‌ها، تخم‌مرغ و همچنین مصرف مولتی‌ویتامین حاوی ید است.
چگونه کمبود ید تشخیص داده می‌شوند
به طور معمول ید در میان نمونه‌ای از جمعیت یک منطقه مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد و به صورت فردی انجام نمی‌شود. از آنجا که ید در ادرار دفع می‌گردد، بهترین روش برای تشخیص کمبود ید یک جمعیت بزرگ، اندازه‌گیری میزان ید ادرار آن هاست. در این شرایط هرگاه میانگین غلظت ید ادرار یک جمعیت کمتر از ۵۰ میکروگرم در لیتر باشد، کمبود ید تشخیص داده می‌شود.
چگونه کمبود ید درمان می‌شود
آزمایشی برای تشخیص قطعی کافی بودن ید در بدن وجود ندارد. زمانی که در یک جمعیت کمبود ید دیده می‌شود، بهترین راه درمان اطمینان از کافی بودن میزان ید موجود در مواد غذایی است که به طور معمول توسط مردم مصرف می‌شود. از آنجا که حتی کمبود خفیف ید در حاملگی می‌تواند بر مادر و شیر و تکامل کودک اثر بگذارد، تمام زنان باردار و شیر ده باید از قرص‌های مولتی ویتامین حاوی حداقل ۱۵۰ میکروگرم ید استفاده کنند.
چگونه از کمبود ید جلوگیری کنیم
مانند بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری از کمبود ید بهتر از درمان آن است. در طی ۸۰ سال گذشته، در تمام جهان تلاش بسیاری برای ریشه‌کنی کمبود ید انجام شده است. در حقیقت ریشه‌کنی کمبود ید یکی از اهداف اصلی سازمان بهداشت جهانی بوده ست. استفاده از نمک یددار روش اصلی درمان کمبود ید درتمام دنیا می‌باشد، همچنین در مناطقی از جهان که استفاده از نمک یددار امکان‌پذیر نیست، تزریق روغن یددار مورد استفاده قرار می‌گیرد. یددار کردن آب آشامیدنی نیز در بعضی مناطق موثر بوده است.
میزان ید مورد نیاز بدن در روز برای بزرگسالان ۱۵۰ میکروگرم توصیه می‌شود. یک قاشق چای‌خوری نمک یددار حاوی حدوداً ۴۰۰ میکروگرم ید است. بیشتر مولتی ویتامین‌های حاوی ید ۱۵۰ میکروگرم ید دارند. نیاز روزانه به ید برای زنان باردار ۲۲۰ میکروگرم و برای زنان شیرده ۲۹۰ میکروگرم در روز می‌باشد بیشتر ذکر شد که به علت اثرات شدید کمبود ید بر روی زنان حامله و نوزادان آنها، توصیه می‌شود زنان باردار و زنان شیرده حتماً از مولتی ویتامین ها حاوی ۱۵۰ میکروگرم ید استفاده کنند. منابع غذایی حاوی ید بدین شرح است:
نان، نمک یددار، پنیر، ماهی آب شور، شیر گاو، صدف، تخم مرغ، شیر سویا، ماست، سس سویا، بستنی، مولتی ویتامین های حاوی ید.
آیا زیاده روی در مصرف ید مشکلی به وجود می‌آورد
مصرف بیش از حد ید می‌تواند خطرساز باشد. این موضوع بخصوص در افرادی که بیماری زمینه‌ای تیرویید مانند گره تیرویید، پرکاری تیرویید و یا بیماری خود ایمنی تیرویید دارند، بیشتر صادق است. مصرف بیش از حد ید از طریق داروها (مانند آمیودارون)، اقدامات تشخیصی به روش تصویربرداری (مانند مواد حاجب حاوی ید داخل ورید) و یا رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد ید می‌تواند باعث پرکاری و کم‌کاری تیرویید شده یا این دو وضعیت را تشدید کن.
به علاوه افرادی که از مناطق دچار کمبود ید (مانند اروپا) به مناطق دارای ید کافی (مانند آمریکا) سفر می‌کنند (مهاجرت می‌کنند)، ممکن است دچار اختلالات تیرویید شوند، زیرا تیرویید آنها به کمبود ید عادت کرده است و می‌تواند به خوبی ید را جذب کرده از آن استفاده کند، لذا مصرف ید بیشتر سبب پرکاری تیرویید می‌شود.
